Trzeci sektor

W odróżnieniu od publicznego (co definiuje szereg ustaw) a kojarzy się nam z administracją i samorządem (czasem tylko z urzędnikami) oraz sektora przedsiębiorstw – trzeci sektor jest całym obszarem działalności w sferze społecznej – co wcale nie musi oznaczać że za darmo i bez kosztów. Niemniej z całą pewnością nie obliczonej na zysk.
Wszystko reguluje akt prawny w postaci ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 03.96.873). Tam jest w sumie definicja organizacji pozarządowych

Co to są organizacje pozarządowe?

.

Organizacje pozarządowe to wszystkie podmioty, które nie są organami lub jednostkami podległymi administracji publicznej (rządowej i samorządowej) oraz których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysku. 

http://www.ngo.pl/

Czasami o organizacjach pozarządowych mówi się jako o „trzecim sektorze”, w odróżnieniu od sektora publicznego oraz sektora przedsiębiorstw. Takie rozumienie organizacji pozarządowej jest zbliżone do definicji prawnej, jednakże zakresy tych pojęć się nie pokrywają.

Organizacjami pozarządowymi są nie tylko podmioty, które mają osobowość prawną, ale także jednostki, które tej osobowości nie mają (np. stowarzyszenia zwykłe, uczelniane organizacje studenckie, koła gospodyń wiejskich).

Jeśli chcemy ocenić, czy dana instytucja należy do sektora organizacji pozarządowych 

– należy wziąć pod uwagę dwa kryteria: fakt czy dany podmiot nie należy do sektora finansów publicznych oraz jego niekomercyjny charakter. 

Powyższa definicja ustawowa jest szeroka. Jej zapisy obejmują także takie podmioty jak: partie polityczne, fundacje tworzone przez partie polityczne, związki zawodowe i organizacje pracodawców, samorządy zawodowe (np. samorząd lekarski, adwokatów, radców prawnych itp.). Ponieważ nie było intencją ustawodawcy by tego typu podmioty mogły korzystać z wszystkich możliwości, które wprowadza ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Ponad to wymienione wyżej podmioty odpowiadają ogólnej definicji organizacji pozarządowej, ponieważ nie należą do sektora finansów publicznych i nie działają w celu osiągnięcia zysku.

Tak więc mimo, że partie polityczne i tworzone przez nie fundacje, związki zawodowe i organizacje pracodawców, samorządy zawodowe, mieszczą się w definicji organizacji pozarządowej, to nie mogą one uzyskać statusu organizacji pożytku publicznego  oraz nie mogą otrzymywać dotacji w trybie określonym w ustawie (zgodnie z art. 3 ust. 4 nie stosuje się do nich działu II ustawy, w którym jest mowa o zasadach uzyskiwania tego statusu oraz o zlecaniu organizacjom realizacji zadań publicznych).

Jakie podmioty nie są organizacjami pozarządowymi?

To tutaj cały worek się otworzy. I tak nie są organizacjami pozarządowymi podmioty będące jednostkami sektora finansów publicznych, czyli: organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały; jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki; jednostki budżetowe; samorządowe zakłady budżetowe; agencje wykonawcze; instytucje gospodarki budżetowej; państwowe fundusze celowe. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Narodowy Fundusz Zdrowia; samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; uczelnie publiczne; Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe; inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego.

( reguluje to art. 9 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U.09.157.1240).

Nie są organizacjami pozarządowymi także podmioty, których celem jest prowadzenie działalności gospodarczej, nastawionej na osiąganie zysku. Organizacje pozarządowe nie działają w celu osiągnięcia zysku, nie należą do sektora komercyjnego, sektora przedsiębiorstw. Przepisy prawa pozwalają jednak organizacjom pozarządowym (m.in. stowarzyszeniom i fundacjom) na prowadzenie działalności gospodarczej, ale nie stają się one w ten sposób podmiotami działającymi w celu osiągnięcia zysku, a więc nie przestają być organizacjami pozarządowymi w rozumieniu ustawy.

Organizacjami pozarządowymi nie są także osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów ustaw o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej, o stosunku państwa do innych kościołów oraz związków wyznaniowych oraz ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania , a także stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (art. 3 ust 3 Ustawy i działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).


Kościoły i związki wyznaniowe mogą tworzyć kościelne osoby prawne np. parafie oraz inne jednostki organizacyjne i organizacje kościelne. Organizacje kościelne zrzeszają osoby należące do kościoła. Organizacje te są albo erygowane (powoływane) przez właściwą władzę kościelną albo zakładane przez wiernych za zezwoleniem odpowiedniej władzy kościelnej. Ich celem jest przede wszystkim działalność na rzecz formacji religijnej i kultu religijnego.

Organizacje kościelne i wyznaniowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego nie są uznawane za organizacje pozarządowe, ale pod względem prawnym zostały zrównane z organizacjami pozarządowymi i mają takie same możliwości działania (np. mogą prowadzić działalność pożytku publicznego, uzyskiwać status organizacji pożytku publicznego, korzystać z pomocy wolontariuszy i ubiegać się o dotacje w konkursach).

 

Trudno za organizacje pozarządowe uznać spółdzielnie socjalne, ponieważ są one tworzone przez członków w celu prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa, a więc działalności nastawionej na zysk. 

Jednak art. 3 ust 3 pkt 3 Ustawy o działalności pożytku publicznego przewiduje, że spółdzielnia socjalna może prowadzić działalność pożytku publicznego. Również art. 2 ust 3 Ustawy o spółdzielniach socjalnych mówi, że mogą one prowadzić działalność pożytku publicznego, a zgodnie z art. 8 prowadzona przez nie działalność statutowa w zakresie społecznej i zawodowej reintegracji nie jest działalnością gospodarczą i może być prowadzona jako działalność odpłatna pożytku publicznego. Ponadto spółdzielnie socjalne mogą korzystać z pomocy wolontariuszy. Na podstawie art. 11 ust 3 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie spółdzielnie socjalne mogą brać udział w konkursach na realizację zadań publicznych obok organizacji pozarządowych, organizacji wyznaniowych oraz jednostek podległych administracji publicznej.

zebrał ABAH 

z i na podstawie treści zawartych 

w portalu http://www.ngo.pl/

P.S.

O stowarzyszeniach, fundacjach - różnicach i podobieństwach, sposobach zakładania. O tym czym są stowarzyszenia zwykłe, czym te posiadające KRS - pisaliśmy na łamach blogu wcześniej. M.in kliknij tu https://gazetaobywatelska.blogspot.com/2018/02/stowarzyszenie-zwyke.html