piątek, 18 stycznia 2019

Co z tym uczynić, kiedy jest naszym udziałem

Żal po stracie

.

Przez ostatnie dni, po tragicznych wydarzeniach w Gdańsku, nakręca się spirala smutku, rozgoryczenia i frustracji. To ostatnie - zaczyna też prowadzić - w niekoniecznie pokojowych kierunkach. 


Teraz najniebezpieczniejszym dla społeczności wszelkich wokół, dla "kraju", byłoby szukanie jakichkolwiek form ujścia frustracji,"najmniejszej" formy odwetu. Odreagowania i ... to nie w sensie fizycznym. Słowa - są one równie groźne i destrukcyjne. Widać to po wpisach, komentarzach internetowych we wszelkich odcieniach. Wydawać się może, a i pewnie to dowód na to, że co zasiejemy - to "zbierają wszyscy". Przekonać się teraz mogą i rządzący, i ci którzy mieli, mają odmienne zdanie oraz poglądy. 

Nie czas się dzielić a czas rozwiązać problem 

Teraz czas na refleksję i wyciszenie. Potem przyjdzie czas na rozwiązania - oby mądre i rozważne dla wszystkich Polaków. Przypomnę tu słowa Stanisława Stroińskiego z 1922 roku, po zamachu na prezydenta Gabriela Narutowicza; 

"Więc ciszej, dużo ciszej, nad tą otwartą trumną, w żałobie, w skupieniu, w głębokim zastanowieniu się nad wszystkim, czego szargać i szarpać, i gwałcić nie wolno"


Stroiński, gwoli wyjaśnienia, nie należał do sympatyków Narutowicza - kiedy ten żył i sprawował władzę. Gdy po zamachu rozgorzała zażarta dyskusja między rodakami - przypominająca współczesny "hejt" - napisał powyższe słowa. 


Stanisław Stroński (1882 - 1955) - publicysta i polityk związany z ruchem narodowym. Autor artykułu prasowego „Zawada”, który stał się zaczątkiem kampanii nienawiści przeciwko pierwszemu prezydentowi RP Gabrielowi Narutowiczowi, zakończonej jego zamordowaniem. Po tym fakcie Stroński opublikował w „Rzeczpospolitej” artykuł „Ciszej nad tą trumną…”, w którym próbował zrzucić z prawicy odpowiedzialność za zabójstwo prezydenta. Był powszechnie uważany za moralnego sprawcę zabójstwa. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
 zebrał BANWI

Zrozumieć smutek i stratę


Smutek jest naturalną odpowiedzią na stratę. Jest to proces rozciągający się w czasie, w jego skład wchodzi cała gama różnych uczuć, myśli, zachowań i fizycznych wrażeń. Choć smutek często odnosi się do emocjonalnej odpowiedzi na śmierci ukochanej osoby, ludzie chorujący na raka i ich rodziny również odczuwają smutek z powodu powiązanych z nowotworem strat, takich jak utrata piersi, płodności, czy niezależności.

Smutek, żałoba, poczucie opuszczenia często wymienia się obok siebie, jednakże, ich znaczenia są nieco inne. Smutek jest odpowiedzią na doświadczenie utraty kogoś lub czegoś. Żałoba jest zewnętrznym okazaniem tego smutku, co może być wyrażane poprzez kulturowe i religijne obyczaje czy rytuały towarzyszące śmierci. Żałoba jest również określana jako proces adaptowania się do straty i przyzwyczajania się do braku kogoś bardzo ważnego. Poczucie opuszczenia odnosi się do stanu cierpienia wynikłego ze straty i doświadczeń po śmierci ukochanej osoby.

Powszechne reakcje

Reakcje na stratę różnią się mocno u poszczególnych osób i zmieniają się u tej samej osoby w toku życia. Nie każda osoba ma ten sam zespół reakcji, ale występują pewne powszechne reakcje. Do smutku wliczają się trudne uczucia, myśli, wrażenia fizyczne i zachowania.

Uczucia
Ludzie, którzy doświadczyli straty mogą doświadczyć całej palety różnych uczuć, wliczając w to szok, odrętwienie, zasmucenie, rozpacz, niepokój, gniew, poczucie winy, samotność, poczucie beznadziei, ulga i tęsknota. Osoba odczuwająca smutek może zacząć płakać po usłyszeniu piosenki lub słów, które przypomną im o osobie, która umarła. Zdarza się również, że osoba odczuwająca smutek zacznie nagle płakać bez powodu.

Myśli 
Powszechne formy to niewiara, dezorientacja, niepewność, trudności w koncentracji, zaabsorbowanie, halucynacje (krótkie wrażenia, że widzi się lub słyszy zmarłą osobę).

Wrażenia fizyczne
Powszechnym objawem jest odczuwanie wrażeń fizycznych, takich jak spięcie, poczucie ciężaru na klatce piersiowej lub gardle, nudności, bolący brzuch, zawroty głowy, bóle głowy, fizyczne odrętwienie, słabość mięśni, napięcie, czy przemęczenie. Smutek może być również przyczyną podatności na choroby.

Zachowania 
Gdy odczuwa się smutek, może sprawiać trudność zaśnięcie lub pozostanie we śnie. Może także wystąpić utrata chęci oddawania się przyjemnym zajęciom, utrata apetytu czy chęci utrzymywania relacji społecznych. Osoba odczuwająca smutek może również być bardziej nerwowa i agresywna. Inne typowe zachowania to zniecierpliwienie, hiperaktywność, apatyczność (brak chęci życia, energii, ducha).

Religia i duchowość
Smutek może mieć również wpływ na życie religijne i duchowe. Strata może sprawić, że dana osoba będzie poddawała w wątpliwość wiarę czy kwestionowała światopogląd, ale może też wzmocnić wiarę poprzez zrozumienie sensu życia na nowo.

To jak zauważyliście Państwo dotyczy wszelkich strat, najczęściej odejścia bliskiej osoby, utarty czegoś osobistego - tenże długaśny cytowany tekst, który czytacie (jeśli poświecicie Państwo mu uwagę) ma służyć jako kanwa do przemyśleń także na przyszłość, w innych sytuacjach, niż ta która była powodem jego tu (w blogu) zamieszczenia. (Przyp.Red.)


Etapy smutku

.
Smutek często odczuwa się w falach czy też cyklach, z okresami intensywnych i bolesnych uczuć, które przychodzą i odchodzą. Ludzie, którzy odczuwają smutek mogą czuć, że robią postępy, by potem znowu odczuć od nowa dojmującą boleść. Te nawracające okresy smutku mogą mieć miejsce w dniach znaczących, np. w czasie wakacji lub na urodzin, mogą też wystąpić bez wyraźnych przyczyn.  Z biegiem czasu te okresy intensywnego smutku stają się zwykle mniej częste i mniej intensywne w miarę adaptowania się do straty.


Natychmiast po doznaniu straty można doświadczyć szoku, odrętwienia, niewiary, można też zaprzeczać temu, że w ogóle zaszła. Osoba odczuwająca smutek może poczuć się rozłączona ze światem, kiedy przechodzi przez rytuały żałobne, takie jak czuwanie i pogrzeb. Te początkowe reakcje mogą trwać 6 tygodni, czasem dłużej; mogą one pomóc w zdystansowaniu się od bólu straty i obronić przez poczuciem bezradności.

Inna powszechna reakcja, która przychodzi po tym, jak początkowa reakcja odrętwienia i niewiary opada jest nazywana konfrontacją. Może być głęboko bolesna, jako że osoba odczuwająca smutek musi zaakceptować rzeczywistość utraty. Ta reakcja może trwać miesiącami, może dłużej i charakterystyczne są dla niej fale dystresu, rozpaczy, emocjonalny wstrząs i sprzeczne, trudne uczucia. Osoba odczuwająca smutek może być wściekła na osobę, która umarła albo poczuć winę za to, że ona sama ciągle żyje. Może często płakać, czuć się zdezorganizowana, mieć kłopoty ze snem albo ze wstaniem rano, a także problemy z koncentracją.

W czasie trwania fazy akceptacji, osoba odczuwająca smutek adaptuje się do nowego życia bez ukochanej osoby. Akceptacja utraty bliskiej osoby często odbywa się powoli, na przestrzeni  12 miesięcy lub dłużej. Życie nie wraca do normalności, ale osoba odczuwająca smutek może rozpocząć nowe życie, obrać nowe cele, nową tożsamość, podjąć się rzeczy dotychczas nieznanych. Na przykład, owdowiały mąż lub owdowiała żona muszą, postawieni przed koniecznością, nauczyć się dbania o samochód lub gotowania jedzenia.

Reakcje związane ze smutkiem często nie występują w sposób uporządkowany, możliwe jest zareagowanie tymi samymi uczuciami więcej niż raz. Reakcje mogą nakładać się na siebie, niektórzy ludzie odczuwają gonitwę uczuć, która przychodzi i odchodzi. Niemniej, zrozumienie istoty smutku może dać ludziom wyobrażenie o tym, czego mają oczekiwać, dać wsparcie i zapewnić, że ich doświadczenia są normalne, oraz że intensywny  ból związany ze smutkiem nie będzie trwał wiecznie.

Opłakiwanie

Naukowcy opisali proces występowania smutku jako serię zadań, którą osoba odczuwająca smutek musi wykonać, aby go przepracować. Jeden z modeli opisuje cztery zadania opłakiwania:

  • Zadanie pierwsze: Zaakceptuj rzeczywistość straty.
  • Zadanie drugie: Doświadcz bólu i smutku.
  • Zadanie trzecie: Przystosuj się do środowiska, w którym zmarłego już nie ma.
  • Zadanie czwarte: Wycofaj energię emocjonalną i włóż ją w inną aktywność.

Czynniki wpływające na smutek

Naturę, intensywność oraz czas trwania smutku określa wiele czynników:


  • Rodzaj związku ze zmarłą osobą (intensywność smutku w związku ze śmiercią małżonka lub rodzica może być inna niż w przypadku sąsiada lub współpracownika);
  • Przyczyna śmierci (w zależności od tego, czy śmierć była nagła, czy nastąpiła wskutek długotrwałej choroby);
  • Wiek i płeć osoby odczuwającej smutek;
  • Historia życia osoby odczuwającej smutek, wliczając w to poprzednie doświadczenia straty;
  • Osobowość i styl radzenia sobie osoby odczuwającej smutek;
  • Wsparcie udzielane przez przyjaciół i rodzinę oraz zwyczaje rodzinne i wierzenia rodzinne tyczące umierania;
  • Religijne i duchowe przekonania osoby odczuwającej smutek.

Odczuwanie smutku jest często trudniejsze i bardziej skomplikowane, gdy występują nierozwiązane konflikty, czy „nierozstrzygnięte” uczucia związane z osobą zmarłą. Czasem ludzie, którzy borykają się ze złożonym smutkiem mogą szukać pomocy poprzez rozmowę z doradcą, np. klinicznym pracownikiem społecznym, psychologiem, doradcą duchowym. Ludzie, którzy czują, że ich związek z osobą zmarłą był pełny i kompletny i chociaż są smutni, to doświadczenia, przez które przechodzą są inne niż te, które wystąpiłyby w sytuacji, gdyby ich związek był poddany próbie.

Smutek w różnych kulturach

Choć smutek u każdej osoby jest inny, doświadczenie jest kształtowane przez społeczeństwo i kulturę. Każda kultura ma swój zbiór rytuałów i wierzeń związanych ze śmiercią i opuszczeniem, które wpływają na doświadczanie i wyrażanie smutku. Pogrzeby i uroczystości upamiętniające pomagają w zawiązywaniu więzi ze społecznością i dzieleniu się smutkiem. Jednakże, sposób w jaki dana osoba doświadcza i wyraża smutek może konfliktować z kulturowymi oczekiwaniami dotyczącymi opuszczenia. Ktoś, kto odczuwa odrętwienie i niewiarę może nie płakać, czego można na pogrzebie się spodziewać. Inna osoba może doświadczyć rozpaczy tak silnej, że nie będzie przyjmowana za normalną w danej kulturze. Jest istotne, aby pozwolić ludziom na smutek taki, jaki uważają za odpowiedni dla siebie.

Radzenie sobie ze zmianą po stracie

Śmierć osoby ukochanej wprowadza wiele zmian w życiu reszty członków rodziny. Mogą to być zmiany w codziennej rutynie, mogą to być zmiany priorytetów w planach na przyszłość. Proces adaptowania się i reakcji na nowe sytuacje życiowe może trwać miesiące, nawet lata.

Powszechne zmiany

Po śmierci bliskiego przyjaciela lub członka rodziny, można doświadczyć następujących zmian:

Związki. Normalne jest to, że nastąpią zmiany w tym, jak osoba taka będzie odnosiła się do rodziny i jak rodzina będzie odnosiła się do niej. Niektórzy członkowie rodziny i przyjaciele mogą zdystansować się, ponieważ nie będą wiedzieli jak się zachować albo co powiedzieć. Inni mogą zaskoczyć oddanym wsparciem i te związki mogą stać się bliższe niż kiedykolwiek. Ponieważ zainteresowania, priorytety i cele mogą zmienić się po śmierci osoby ukochanej, w niektórych relacjach może zostać utracona płaszczyzna porozumienia. Z drugiej strony, nowe zainteresowania i działania mogą poprowadzić do nowych związków i nawiązania nowych przyjaźni.

Rutyna. Większość ludzi posiada zwykłą rutynę codzienną, która porządkuje czas i daje poczucie zorganizowania. Dla rodzin, które opiekują się członkiem rodziny chorującym na raka, wiele z tej dziennej rutyny rodzinnej to odwiedzanie i opiekowanie się chorymi w szpitalu. Gdy ta osoba umiera, codzienna rutyna nagle się kończy. Jest normalną rzeczą dla członków rodziny, że czują się zagubione, gdy ktoś bliski umiera, a wykształcenie nowej rutyny, która będzie wygodna i dobrze obeznana, zajmuje trochę czasu.

Obowiązki. U większości rodzin, każda osoba jest odpowiedzialna za pewien rodzaj zadań. Jedna osoba może pielęgnować ogródek i gotować obiady, inna płacić rachunki i zajmować się praniem. Kiedy umiera małżonek albo członek rodziny, te prace przenoszą się na pozostałych członków. Niektóre zadania, np. sprawy podatkowe, mogą być całkowicie nowe, a uczenie się nowych umiejętności stresujące. Jeśli osoba zmarła była chora przez długi czas, inni członkowie mogli poczuć pustkę, kiedy obowiązek opiekowania się zakończył się. Ponadto mogą być zalani powodzią emocji, które ukrywali w końcowych miesiącach aktywnego opiekowania się.

Zatrudnienie i finanse. Jeśli osoba zmarła była główną osobą zarabiającą pieniądze, inni członkowie rodziny mogą zostać zmuszeni do dłuższej pracy, powrócić do pracy po przerwie albo iść do pracy po raz pierwszy.  Dla rodzica z małymi dziećmi, może to oznaczać konieczność załatwienia opiekunki i mniej czasu spędzonego w domu. Śmierć członka rodziny może również oznaczać zmianę w finansach, mniej pieniędzy, zmianę wysokości świadczeń socjalnych czy wypłatę z ubezpieczalni.

Wiara i duchowość. Normalną rzeczą po stracie ukochanej osoby jest kwestionowanie religijnych i duchowych wierzeń albo dotychczasowego rozumienia znaczenia życia. Jest to szczególnie prawdziwe, jeśli śmierć jest niewczesna, niesprawiedliwa, np. kiedy umiera dziecko albo młody małżonek. Niektórzy mogą poddawać w wątpliwość wiarę lub przekonania religijne, u innych wiara stanie się silniejsza, stanie się źródłem pocieszenia.

Priorytety i cele. Priorytety mogą zmienić się, odzwierciedlając to, co jest obecnie najważniejsze. Wcześniejsze priorytety, np. praca, mogą zostać zastąpione przez nowe priorytety, np. spędzanie większej ilości czasu z rodziną i przyjaciółmi albo skupienie się na swoim zdrowiu. Może być konieczna zmiana priorytetów ze względów praktycznych. Na przykład, jeśli stałeś się główną osobą zarabiającą w rodzinie, dobra praca i koncentracja na karierze może stać wysoko na liście priorytetów. Śmierć osoby ukochanej może również zmienić cele i nadzieje. Plany wczesnej emerytury, podróżowania, kolejnych dzieci mogą wymagać rewizji w miarę adaptowania się do nowego życia.

Zainteresowania i aktywności. Możesz stracić zainteresowanie aktywnością, która wcześniej dawała ci uciechę, wliczając w to taką, którą dzieliłeś z osobą ukochaną. W miarę zmiany priorytetów i obowiązków, możesz nabrać nowych zainteresowań. Niektórzy ludzie angażują się w aktywności, które były istotne dla osoby zmarłej, albo poświęcają czas na wolontariat w lokalnym szpitalu albo organizacji walki z nowotworem.

Radzenie sobie ze zmianą

Dostosowywanie się do zmian może być stresujące. Następujące strategie mogą być pomocne w radzeniu sobie z następstwami śmierci ukochanej osoby.

Poświęć większą ilość czasu na ważne decyzje. Rok, który następuje po śmierci osoby ukochanej jest okresem wstrząsu emocjonalnego. Decyzja, która wydaje się słuszna w tym okresie, kilka miesięcy później może taka nie być. Eksperci od zdrowia psychicznego sugerują, że warto poczekać rok przed podjęciem istotnych decyzji, np. o przeprowadzce czy zmianie pracy. Dobrze jest sporządzić listę decyzji i zadań oraz zastanowić się, które muszę być wykonane najprędzej. Lepiej postarać się wstrzymać istotne decyzje.

Dziel się nowymi obowiązkami. Minie trochę czasu, zanim członkowie rodziny wynegocjują nowy podział obowiązków i wdrożą się w rutynę. Rodzina powinna porozmawiać, jakie prace domowe należy wykonać i kto za co będzie odpowiedzialny. Warto również porozmawiać o zmianach w codziennej rutynie. To może być szczególnie ważne dla młodszych dzieci, które mogą być rozdrażnione zaburzonym rytmem dnia.

Proś o pomoc i przyjmuj ją. Przyjaciele i rodzina będą chcieli pomóc, ale mogą nie wiedzieć, co będzie potrzebne albo jak pytać. Lepiej jest być konkretnym odnośnie potrzeb i mieć przygotowaną listę rzeczy, które ludzie mogą zrobić. Jeśli w grę wchodzi wykonywanie nieznanych rzeczy, jak np. naprawy czy gotowanie, warto jest poprosić kogoś o pokazanie, jak to należy robić albo zgłosić się na dodatkowe zajęcia.

Pomoc w zakresie spraw finansowych i prawnych. Wielość spraw finansowych i prawnych w przypadku czyjejś śmierci może przytłaczać, zwłaszcza jeśli nie jest się przyzwyczajonym do zajmowania się podobnymi sprawami. Jeśli zmarły członek rodziny był chory od dłuższego czasu, może wystąpić konieczność załatwienia spraw w ubezpieczalni, opłacenia rachunków medycznych. Jeśli to możliwe, należy szukać pomocy u profesjonalnych ekspertów w dziedzinie prawa i finansów, np. u prawnika, księgowego czy doradcy finansowego. Takie usługi zazwyczaj kosztują, ale mogą pomóc w zaplanowaniu finansowej i prawnej przyszłości oraz na dłuższą metę pozwolą oszczędzić pieniądze.

Poradź się przed powrotem do pracy. Powracając do pracy po długiej nieobecności albo idąc do pracy po raz pierwszy, można poradzić się doradcy zawodowego. Doradca zawodowy może pomóc w napisaniu CV, w znalezieniu pracy, doradzi, która branża będzie najbardziej odpowiednia. Wiele urzędów na szczeblu państwowym i lokalnym oferuje darmowe szkolenia zawodowe i usługi doradztwa zawodowego.

Prowadź dziennik. Prowadzenie pamiętnika czy notatnika jest sposobem na zrozumienie doświadczanych zmian. W dodatku do pisania o swoich uczuciach i myślach, można taki dokument wykorzystać do organizowania swoich zadań, priorytetów i planów. Patrzenie wstecz na wczesne zapisy może dać pojęcie, jak zmieniały się priorytety i cele, a także jak ulepszała się zdolność radzenia sobie.

Rozważ dołączenie do grupy wsparcia. Grupa wsparcia daje szansę rozmowy z innymi, którzy dzielą podobne doświadczenia i uczucia. Inni ludzie, którzy stracili ukochaną osobę z powodu choroby nowotworowej z dużym prawdopodobieństwem przeszli przez takie same doświadczenia i mogą zaoferować zarówno emocjonalne, jak i praktyczne wsparcie, dzięki którym przystosowanie się będzie łatwiejsze.

Pamiętaj o pozytywach. Reorganizowanie priorytetów, rozwijanie nowych zainteresowań, uczenie się nowych umiejętności może przynieść pozytywne zmiany w twoim życiu. Pozwól sobie na dumę z nowych osiągnięć i pamiętaj, że nie będzie nielojalnością w stosunku do osoby ukochanej podjęcie nowych działań i stawianie sobie nowych celów.

Jeśli jeszcze potrzebujesz wiedzy i informacji - kliknij na żółciło tej informacji. Tam znajdziesz duuużo dużo więcej - http://www.psychologia.edu.pl/obserwatorium-psychologiczne/1612-zrozumiec-smutek-i-strate.html




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz